تبعیدی که راه انقلاب را در همدان هموار کرد

مردم متدین همدان تصمیم گرفتند که در هنگام ورود آیت الله مدنی به همدان، از وی استقبال شایانی کنند. ساواک همدان در این باره نوشت: «شیخ میرزا اسدالله مدنی دهخوارقانی، یکی از روحانیون قشری و طرفدار خمینی است که به علت ایراد مطالب خلاف مصالح و تحریک آمیز، به موجب رأی کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی، در تبعید به سر می برده و گفته شده در مراجعت به همدان، قشریون مذهبی تصمیم دارند که وی را جانشین مرحوم آخوند ملاعلی همدانی کنند».

آیت الله مدنی در اول دی ماه ۱۳۵۷، در میان استقبال باشکوه مردم وارد همدان شد. همچنان که گفته شد، ایشان با دعوت روحانیون و مردم همدان و به منظور جانشینی مرحوم آخوند ملاعلی معصومی همدانی و رهبری مبارزات مردم همدان و منسجم کردن فعالیت روحانیون متعهد، به این منطقه عزیمت کرد. هجرت وی به شهر، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بود. طبقه های مختلف مردم از ساعت ها قبل در مقابل مسجد جامع، اجتماع و سپس برای استقبال از آیت الله مدنی به طرف دروازه ملایر حرکت کردند. ساواک در گزارش خود نوشت: «از طرف منشی سلطانی، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت همدان به مدیریت کل اداره سوم ۳۱۲؛ از ساعت ۱ روز ۵۷/۱۰/۱، به منظور استقبال از اسدالله مدنی دهخوارقانی که به جای مرحوم آخوند ملاعلی معصومی انتخاب شده است، حدود ۳۰ هزار نفر از طبقات مختلف مردم، مقابل مسجد جامع، اجتماع و سپس به طرف دروازه ملایر حرکت کرده و منتظر رسیدن یاد شده از قم هستند و تا این ساعت هیچ گونه برخوردی نبوده است.»

آیت الله مدنی در میان استقبال گرم و باشکوه مردم، در حالیکه به نفع امام خمینی و علیه رژیم شعار می دادند، وارد همدان شد و مردم وی را تا منزلش مشایعت کردند. آقای حسن مشتاق در این باره می گوید: «برای استقبال از آیت الله مدنی دو سه روز جلوتر تدارک دیده شده و کسانی که باید برنامه ریز این جریان باشند را معلوم کردند. یک جلسه مشورتی در منزل آقای حسینی تشکیل شد و افراد مسئول(انتخاب شدند) و وظایف آنها معین شد و قرار شد که دو روز بعد(هنگام ورود وی) مردم به استقبال ایشان بروند. در جاده ملایر از ایشان استقبال چشمگیر و گسترده ای شد و مردم ایشان را سردست بلند کردند».

آقای رستمی نیز راجع به این موضوع می گوید: «ما با یک عده از دوستان به استقبال شهید مدنی رفتیم. ایشان را در دروازه ملایر زیارت کردیم. در اینجا یک فردی که قصاب بود، یک رفتار زشت و زننده ای کرد و جسارت هایی را به انقلابیون و شهید مدنی کرد و به همین خاطر، یک عده شب به آنجا رفتند و او را کشتند». درباره قتل قصاب مذکور گفته می شود که گروه «توحید حدید» این عملیات را انجام داده بود.

آیت الله مدنی در بدو ورود به همدان، هدایت مبارزات مردمی را به عهده گرفت و با قشرهای گوناگون جامعه ارتباط برقرار کرد به طوریکه گزارش لحظه به لحظه این هدایت ها و مبارزات، تا زمان از هم پاشیدن و انحلال رژیم، در اسناد ساواک موجود است.

پس از ورود آیت الله مدنی، مردم همدان در یک تظاهرات ۲۰ هزار نفری که تمام قشرهای جامعه در آن شرکت داشتند، حمله رژیم را به بیمارستان شاه رضا در مشهد محکوم کردند. روزنامه ندای میهن در این باره نوشت: «خبر تکان دهنده کشتارهای بی رحمانه بیمارستان شاهرضای مشهد، یک بار دیگر مردم متدین همدان را تبدیل به یکپارچه عصیان کرد و شهر همدان را دچار ناآرامی شدید و صحنه تظاهرات وسیع و راهپیمایی متوالی کرد. بازاریان، دانش آموزان و طبقات مختلف، در فرصت های مناسب دست به تظاهرات دامنه دار در نقاط مختلف شهر زدند و با تعطیلی بازار و خیابان ها و سخنرانی هایی در مساجد، مراتب همدردی خود را با مشهد، اعلام و اعتراض خود را نسبت به عاملان این فجایع ابراز داشتند».

پس از این تظاهرات، مردم همدان در هفتم دی ماه، در مسجد جامع همدان گردهم آمدند و به مناسبت شهادت کامران نجات اللهی، مجلس ترحیمی را برگزار کردند. آنها پس از پایان یافتن مجلس، با تظاهرات و سر دادن شعار علیه رژیم، مراتب تنفر خود را نسبت به اعمال غیرانسانی آنها اعلام داشتند.

آیت الله مدنی همواره سعی می کرد که مردم همدان را به برگزاری تظاهرات آرام هدایت کند و مانع حمله آنها به مکان های عمومی و اداره ها شود. همچنین از آنها خواست که با اقلیت های مذهبی، با دوستی و مهربانی رفتار شود. ایشان با این سیاست قصد داشت که نظامیان و مأموران را به سوی انقلاب و مردم جذب کند و از سوی دیگر، مانع از هر گونه ایجاد اختلاف قومی و مذهبی میان مردم شود تا آنها با اتحاد و وحدت بتوانند به مبارزه ادامه دهند و بهانه واهی به دست رژیم داده نشود.

اهالی «امزاجرد» با سخنرانی آیت الله اسلام آوردند

با توجه به اظهارات آیت الله مدنی در جواب سوالات مردم و گزارش های ساواک، می توان به این نتیجه رسید: «از شهربانی همدان به ریاست سازمان اطلاعات و امنیت همدان؛ برابر اطلاع واصله، عده ای از افراد اخلالگر اخیراً نزد واعظی به نام آقای مدنی مراجعه و اظهار داشته اند چنانچه اجازه بدهید، به خانه های افراد بهایی ساکن در همدان برویم، ضمن ترسانیدن افراد بهایی، خانه های آنها را به آتش بکشیم. نامبرده ضمن سرزنش آنها، گفته این عمل در دین مبین اسلام کاملاً منع شده و از شأن افراد شیعه نیست».

آیت الله مدنی معتقد بود که باید از راه تبلیغ و ارشاد مردم، آنها را به اسلام دعوت کرد و مانع از گسترش بهایی گری شد. بر همین اساس، وی با سخنرانی و روشنگری خود، موجب شد که اهالی «امزاجرد» که همگی بهایی بودند، اسلام بیاورند: «در حضور آیت الله مدنی، اکثریت اهالی یک روستا به اسلام گرویدند. روز جمعه ۵۷/۱۱/۰۴ طی مراسمی که توسط خود اهالی «امزاجرد» از توابع همدان، برگزار شده بود، اکثریت قریب به اتفاق جمعیت روستا، پس از سخنرانی و ارشادهای آیت الله مدنی و دانستن حقانیت اسلام، به دین مبین اسلام مشرف شدند و در نمازجماعت شرکت کردند. آنگاه طی همین مراسم، مرکز تجمع این فرقه تبدیل به مهدیه شد و کار خود را آغاز کرد».

آیت الله مدنی در یک سخنرانی در مسجد جامع همدان در ۱۲ دی ماه اعلام کردند: «کسانی که معتقد به دین مبین اسلام هستند، نمی توانند به هیچ وجه به جان و مال دیگران، من جمله افراد مسیحی، کلیمی، بهایی، آسیب بزنند. کلیه تأسیسات اماکن عمومی، بانک ها، باجه های تلفن و … از آن عموم است؛ احتیاج به تخریب و از میان بردن آنها نیست. پلیس، ارتش و ژاندارمری برادران ما هستند و در هر فرصت، به وجود آنها احتیاج داریم …».

بدین ترتیب آیت الله مدنی ضمن ابلاغ پیام و بیانات امام خمینی به مردم سعی می کرد با روش های مسالمت آمیز، مأموران شهربانی و انتظامی را به همکاری و همراهی با انقلاب و مردم وادار کند. رئیس سازمان اطلاعات و امنیت همدان به رئیس شهربانی این شهر در این باره چنین هشدار داد: «با توجه به اینکه یاد شده(آیت الله مدنی) از بدو ورود، ظاهراً اهالی را دعوت به آرامش کرده و حتی از ایذاء و آزار مأموران انتظامی توسط اهالی جلوگیری به عمل آورده است و از این رو وجهه ای میان رؤسای اداره ها و فرماندهان و مأموران کسب کرده که امکان دارد این عمل به منظور گمراه کردن نیروهای انتظامی باشد تا در فرصت مناسب، ضربه غیرقابل جبرانی به مأموران وارد آورد».

آیت الله مدنی با روشی که در برخورد با مأموران در پیش گرفته بود، موفق شد برخی از آنها را به طرف خود و انقلاب و مردم جذب کند به طوریکه آنها بدون اطلاع وی کاری انجام نمی دادند و تمام مسائل را به اطلاع ایشان می رساندند. البته افرادی چون حجت الاسلام محمدتقی عالمی نیز در این زمینه بسیار مؤثر بودند و در میان دانشگاهیان، دکتر عزت الله رادمنش، استاد دانشگاه بوعلی سینا، بسیار فعال و افشاگری های وی علیه ساواک و رژیم بسیار مؤثر بود.

ساواک همدان نیز به این موفقیت آیت الله مدنی اعتراف داشت و با ارسال گزارشی در ۵۷/۱۰/۲۱ به شرح ذیل به مرکز، خواهان تغییر اوضاع شد: «شیخ اسدالله مدنی، فعلاً کلیه امور شهر، زیرنظر وی انجام می شود و شهربانی تحت نظر ایشان است و رابط میان آنها سروان نیکوسخن است که کلیه گزارشات توسط وی به شیخ مدنی داده می شود. اخیراً رئیس شهربانی به تهران احضار(شده) که مدنی به رابط شهربانی اظهار می دارد چرا رئیس شهربانی نهاوند به تهران اعزام شده، باید به ما تحویل(داده می شد) تا او را مجازات(می کردیم) و عقده های مردم خالی می شد؛ حال با رفتن رئیس شهربانی، مردم چگونه عقده های خود را خالی کنند که در پاسخ سروان نیکوسخن مرتباً بله قربان گفته و اظهار می دارد من بعد همین کار را خواهم کرد، جناب مدنی فرمانده پادگان هم تلفناً همبستگی خود را اعلام و اظهار بندگی کرد که مراتب، قبلاً به عرض رسیده است. فرماندار و تمام مدیران کل ادارات، به منزل مدنی رفته، ضمن اعلام همبستگی، روش کار خود را از وی سوال کرده اند. بازاریان و سایر طبقات مختلف مردم هم به همین منوال. ضمناً شیخ مدنی در مدت کوتاهی که به همدان وارد شده، در تمام سخنرانی های خود، مردم را به آرامش دعوت و از تهمت زدن و کشتن و آتش زدن منع کرده است. شیخ محمدتقی عالمی، عامل اصلی درگیری ها و تظاهرات ضدمیهنی، علناً با کمونیست ها همکاری دارد که دکتر رادمنش، استاد دانشگاه بوعلی، یکی از آن اشخاص است. وی هر گونه عمل خلافی، چه از لحاظ دزدی، آدم کشی و آتش زدن را که از وی سوال می کنند، می گوید کار ساواکی هاست و گفتارش همه تحریک آمیز و دروغ و حقایق را وارونه جلوه داده و اشخاص را گمراه می کند. تصمیمی که در مرکز گرفته شده، در این وضع کنونی به مصلحت نیست چراکه پس از انجام این کار، این آرامش نسبی هم که به وجود آمده، از میان خواهد رفت؛ چون شهربانی قدرتی ندارد، فوراً عملیات را به مأموران ساواک نسبت داده و در نتیجه، منازل بدون دفاع کارمندان آسیب پذیر، به آتش کشیده می شود».

با توجه به گزارش مذکور، مشخص می شود که آیت الله مدنی بر تمام اداره ها و سازمان ها و شهربانی، کنترل کامل داشت و در واقع با آمدن وی و همکاری دیگر روحانیون و انقلابیون، راه پیروزی انقلاب اسلامی در همدان به طور کامل هموار شد به طوریکه دیگر از ساواک کاری برنمی آمد.

آیت الله مسائل مادی و رفاهی مردم را نظم داد

ایشان علاوه بر کنترل و تسلط بر اداره ها و شهربانی، سعی کرد که مسائل مادی و رفاهی مردم شهر همدان را نیز به گونه ای نظم دهد و مانع از هر گونه اجحاف و فشار بر مردم شود. یکی از مشکلات مردم همدان در آن زمان، کمبود مواد سوختی بود. با توجه به اعتصاب کارگران شرکت نفت و سرمای شدید این شهر، رفع این معضل از اهمیت خاصی برخوردار بود، در همین زمینه حجت الاسلام غلامحسن بهرامی، سخنگوی جامعه روحانیت همدان اعلام کرد: «جامعه روحانیت همدان، کنترل مواد سوختی این شهر را در دست گرفته است. وی در مصاحبه ای، مردم را در مسیر جنبش به آرامش دعوت کرد و اظهار داشت جامعه روحانیت همدان به کرات مردم را در راهپیمایی های خود رهنمون بوده، آنها را از هر گونه آتش سوزی و تخریب، برحذر داشته است. او همچنین یادآور می شود که جامعه روحانیت، خواهان استقلال و امنیت کشور است و امید به برچیدن بساط ظلم و برقراری عدل در همه کشورهای اسلامی به ویژه ایران را دارد. برای تحویل منظم بنزین به مردم، از سوی جامعه روحانیت اقداماتی شد؛ برای اینکه حقوق کسی در این زمینه پایمال نشود و هر کس به اندازه نیاز خود مواد سوختی دریافت کند. ایشان در پایان مصاحبه اش، برای به ثمر رسیدن نهضت مردم، همکاری و یکپارچگی آنها را مورد تأکید قرار داد و به ویژه از پیشه وران خواست رعایت عدل و انصاف را بکنند و از هر گونه اجحاف، خودداری ورزند».

برای توزیع مواد سوختی میان خانواده های همدانی، کمیته ای زیرنظر آیت الله مدنی و عالمی دامغانی تشکیل شد. این کمیته به هر خانواده ۱۰ کوپن ۲۰ لیتری نفت می داد که با ارائه آن، از فروشندگی مواد نفتی محل خود، نفت دریافت می کردند. کوپن ها برای مصرف یک ماه هر خانواده بود که هزینه تهیه آن را کمیته مذکور پرداخت می کرد اما پول نفت را مردم به فروشنده می دادند.

درباره قیمت گوشت و نان نیز تدابیری اتخاذ شد و کمک های دارویی و مالی نیز در اختیار نیازمندان قرار گرفت. حتی به شهرهای کوچک دیگر نیز کمک هایی شد. روزنامه آیندگان در این باره نوشت: «قیمت گوشت در همدان از کیلویی ۳۸۰ ریال به ۲۵۰ ریال کاهش یافت و برای پایین آوردن قیمت گوشت گاو نیز بررسی هایی صورت گرفت. کاهش قیمت گوشت در همدان، به دنبال نشستی که قصابان و سهامداران شرکت گوشت این شهر با آیت الله سیداسدالله مدنی داشتند، اعلام شد. همچنین با تشویق جامعه روحانیت همدان مبنی بر اینکه فروشندگان به سود کمتر قانع باشند، نرخ نان خانگی که از سوی روستائیان در شهر عرضه می شود، از ۴۵ ریال به ۳۰ ریال کاهش یافت و میزان پخت آن نیز افزایش داده شد. از سوی جامعه روحانیت همدان، همچنین کمک های دارویی، پزشکی، درمانی، آمبولانس و آذوقه و نیز کمک های نقدی برای مردم نهاوند، ارسال و همچنین کمک های دارویی و مالی نیز به قزوین اهداء شد».

از سوی مردم، کمک مالی و اجناس زیادی در اختیار آیت الله مدنی قرار می گرفت تا به نیازمندان رسانده شود؛ چنان که محمد حسینی واعظ -ساکن روستای علی آباد- یک وانت نان و مبلغ ۱۶۰۰ تومان پول که جمع آوری شده بود را در اختیار آیت الله مدنی قرار داد. از سوی دیگر، آیت الله مدنی برای جلوگیری از هر گونه اختلاس و اخاذی، اعلام کرد که مردم مواظب باشند و فقط به افراد تعیین شده از سوی جامعه روحانیت همدان، اعانه و پاداش پرداخت کنند. او همچنین از صاحب خانه ها خواست که با مستأجران همکاری کرده، از نظر مالی آنها را تحت فشار قرار ندهند چراکه بازار در حال تعطیلی بود و کارمندان نیز در اعتصاب به سر می بردند و آنها درآمدی نداشتند.

علاوه بر کمک های مالی مردم، سازمان مجاهدین خلق ایران شاخه همدان نیز اعلام کردند که در صورت نیاز حاضر است مایحتاج عمومی مردم را تهیه کند و در اختیار آنها قرار دهد. بدین ترتیب کنترل شهر در اختیار آیت الله مدنی و انقلابیون قرار گرفت و مردم نیز در این زمینه نهایت همکاری را داشتند.

منبع: کتاب انقلاب اسلامی در همدان، نوشته ابوالفتح مؤمن نویسنده و کارشناس مرکز اسناد همدان

انتهای پیام

منبع:ایسنا